بنیان فکری-معرفتی امام خمینی (ره) در حکمت و عرفان و فقه و سیاست و ادبیات و… بر مفهومی اساسی با نام «حضور» استوار است. در مسئله‌ی حضور، عالم یک نمایش تئاتر است و هرکس در این صحنه می‌بایست به عنوان یک بازیگر نسبت خود را با سایر بازیگران تئاتر یعنی موجودات و اشیاء و… تعریف نماید. ایشان چه در زمانی که در کتاب سر الصلاه رازمندی برای اقامه‌ی نماز قائل می‌شوند و چه در سنین پایانی عمر پربرکتشان، دغدغه‌ی مهمشان احساس حضور در محضر خدای متعال است. حس در حضور پیشگاه خدا بودن، به خودی خود انسان را به سجده برابر حق وامی‌دارد. حضور در تلقی امام روح‌الله از منظر فلسفی، ما را به یک نظام جامع فکری- معرفتی سوق خواهد داد. اگر اندیشه‌ی هگل را پیرامون مفهوم گایست می‌شناسیم و شخصیت هیدگر را در مفهوم دازاین و نیز اندیشه‌ی هوسرل را با فنومنولوژی و کانت را با نومن و فنومن، دکارت با کژیتو و شخصیت ملاصدرا با مفهوم حرکت جوهری او، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی را فیلسوف و حکیم حضور می‌شناسیم.
