مقدمه:
جنگ مذهبی بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها در اروپا صرفاً محدود به «جنگ مذهبی سی ساله در اروپا» در سال‌های ۱۶۱۸-۱۶۴۸ میلادی نمی‌شود و پیش از آن هم با توجه به شرایط آن روز اروپا، در سال‌های متمادی جنگ مذهبی بین فرقه‌های مختلف مسیحیت وجود داشته است که سی سال آن جنبه بین‌المللی داشته است که تمام اروپا را درگیر خود کرد. از جمله جنگ‌های مذهبی قبل از «جنگ مذهبی سی ساله» می‌توان به «جنگ مذهبی فرانسه» اشاره کرد که در بین سال‌های ۱۵۶۲ الی ۱۵۹۸ میلادی در کشور فرانسه بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها اتفاق افتاده است؛ که واقعه «کشتار سن بارتلمی» در سال ۱۵۷۲ در همین دوران رخ داده است که به عنوان یکی از زمینه‌های تاریخی اصلی برای شکل‌گیری «جنگ مذهبی سی ساله در اروپا» شناخته می‌شود.
در ادامه گاه‌شناسی[۱] «جنگ مذهبی سی ساله در اروپا» به ترتیب تقدم زمانی از سال ۱۶۱۸-۱۶۴۸ ارائه شده است[۲]:
- ۲۱ مارس ۱۶۱۸: دستور شاه ماتیاس (پادشاه امپراتوری رم) برای انحلال انجمن پروتستان‌ها
- ۱۸ مه ۱۶۱۸: تجمع پروتستان‌های بوهمی‌اشی در پراگ در سرپیچی از فرمان سلطنتی
- ۲۲ مه ۱۶۱۸: تصمیم پروتستان‌های بوهمیایی پس از جلسه‌ای مخفیانه برای اقدام علیه نائبان سلطنت پادشاه هابسبورگ
- ۲۳ مه ۱۶۱۸: بیرون انداختن مقامات هابسبورگ از پنجره‌های قلعه هاردشین توسط شورشیان پروتستان
- ۲۴ مه ۱۶۱۸: انتشار دفاعیه اعتقادی و توجیه بیرون انداختن مقامات هابسبورگ توسط شورشیان پروتستان
- ۲۵ مه ۱۶۱۸: ایجاد یک کمیته برای حکومت بر بوهمیا توسط شورشیان پروتستان
- ۲۶ مه ۱۶۱۸: نشست حکومت‌های موراویا -مناطقی از چک امروزی- در واکنش به شورشیان بوهمیایی
- ۳ ژوئیه ۱۶۱۸: نشست حکومت‌های سیلسیایی -قسمت‌هایی از لهستان و چک امروزی- در وروتسواف در واکنش به شورش بوهمیا
- ۲۰ ژوئیه ۱۶۱۸: دستگیری کاردینال Khlesl -مشاور امپراتور ماتیاس- توسط فردیناند
- ۱ اکتبر ۱۶۱۸: ارسال نیروی کمکی نظامی به بوهمیایی‌ها توسط حکومت‌های مناطق سیلسیا
- ۲۱ نوامبر ۱۶۱۸:تسخیر شهر Pilsen توسط ارتش بوهمیا تحت فرماندهی Mansfeldt که همچنان به هابسبورگ وفادار بود
- ۲۵ نوامبر ۱۶۱۸: عبور ارتش بوهمیا تحت فرماندهی Mansfeldt از مرزهای اتریش
- ۴ دسامبر ۱۶۱۸: نشست حکومت‌های موراویا جهت بحث پیوستن به شورشیان بوهمیایی
- ۲۰ مارس ۱۶۱۹: مرگ امپراتور ماتیاس به مرگ طبیعی در وین
- ۵ ژوئن ۱۶۱۹: تهدید فردیناند دوم توسط اشرافِ طرفدارِ شورشیان در کنار تخت پادشاهی‌اش، پس از محاصره وین
- ۱۰ ژوئن ۱۶۱۹: شکست Mansfeldt و شورشیان بوهمیایی در Zablati توسط هابسبورگ
- ۱۴ ژوئن ۱۶۱۹: برداشتن محاصره وین توسط Thurn و شورشیان بوهمیایی
- ۱۵ ژوئن ۱۶۱۹: برداشتن محاصره Budweis و عقب‌نشینی، در پی اتفاقات Zablati
- ۸ ژوئیه ۱۶۱۹: ملاقات طرفهای بوهمیایی در پراگ با حضور نمایندگانی از Lusatia و Silesia و Moravia
- ۱۱ ژوئیه ۱۶۱۹: فردیناند وین را برای شرکت در انتخابات کنگره در فرانکفورت ترک می‌کند
- ۲۸ ژوئیه ۱۶۱۹: تصمیم رأی‌دهندگان برای انتخاب جانشین امپراتور ماتیاس
- ۲۸ ژوئیه ۱۶۱۹: رسیدن فردیناند به انتخابات کنگره در فرانکفورت
- ۳۱ ژوئیه ۱۶۱۹: اتحاد بوهمیایی‌ها و Lusatians و Silesians و Moravians تحت قانون کنفدراسیون
- ۱۹ اوت ۱۶۱۹: خلع فردیناند توسط بوهمیایی‌ها و Lusatians و Silesians و Moravians از سلطنت
- ۲۶ اوت ۱۶۱۹: پیشنهاد تاج پادشاهی بوهمیا به Frederick Elector Palatine
- ۲۸ اوت ۱۶۱۹: انتخاب نام «امپراتوری مقدس روم» توسط فردیناند
- ۵ سپتامبر ۱۶۱۶: تسخیر کوشیتسه توسط Bethlen Gabor و نیروی‌های ترنیسلوانیایی‌اش
- ۱۲ سپتامبر ۱۶۱۶: نشست اتحادیه پروتستان در Rothenbrug
- ۲۵ سپتامبر ۱۶۱۶: پذیرش تاج بوهمیا توسط Frederick Elector Palatine
- ۲ سپتامبر ۱۶۱۷: حرکت نیروهای امپراتوری به اتریش – جنوب – جهت فیصله دادن تهدید ترنسیلوینیایی‌ها از پشت سر
- ۸ اکتبر ۱۶۱۹: معاهده‌ی مونیخ میان دوک ماکسیمیلیان از باواریا و متحد امپراتوری
- ۱۲ اکتبر ۱۶۱۹: ورود ارتش ترنسیلوینیا تحت فرمان Bethlen Gabor وارد Pressburg یا براتیسلاوا
- ۲۴ اکتبر ۱۶۱۹: برخورد ارتش هابسبورگ و بوهیمیا در اولم کرخنِ اتریش
- ۲۵ اکتبر ۱۶۱۹: عبور ارتش هابسبورگ تحت فرماندهی بوکوآ از رود دانوب جهت محاصره‌ی وین
- ۴ نوامبر ۱۶۱۹: فردریک پنجم، Elector Palatine، رسماً پادشاه بوهیمیا می‌شود
- ۲۱ نوامبر ۱۶۱۹: ورود ارتش بوهمیا به مجارستان جهت پیوستن به Bethlen
- ۵ دسامبر ۱۶۱۹: برداشتن حصر وین توسط بِتلن و ارتش بوهمیا و عقب‌نشینی به سمت پرسبورگ
- ۱۲ ژانویه‌ی ۱۶۲۰: موافقت اسپانیا در فراهم کردن نیروهای بیشتری برای فردیناند دوم
- ۱۵ ژانویه‌ی ۱۶۲۰: انتخاب بتلن گابور به عنوان شاهزاده‌ی مجارستان
- ۱۶ ژانویه ۱۶۲۰:صلح هابسبورگ و بتلن گابور با شرایط مورد نظر بتلن
- ۱۱ مارس ۱۶۲۰: تصمیم کاتولیک لیگ (متحد نظامی قدرت‌های کاتولیک در آلمان) در نشستی در شهر مولهوسن مبنی بر عدم سکولاریزه کردن مقام و منزلت اسقف را در مجلس لُوِر ساکسون
- ۳۰ آوریل ۱۶۲۰: صدور حکمی حکومتی توسط امپراتور مبنی بر ترک اجباری فردریک پنجم
- ۳ ژوئیه ۱۶۲۰: ورود ارتش کاتولیک لیگ تحت فرمان تیلی وارد اتریش فوقانی (Upper Austria)
- ۴ اوت ۱۶۲۰: تصرف لیگ لینز توسط ارتش امپراتوری
- ۵ دسامبر ۱۶۲۰: ورود ارتش اسپانیا به پالاتینه (مناطق کنت‌نشین) تحت فرماندهی اسپینولا با عبور از راین
- ۸ دسامبر ۱۶۲۰: تصرف منطقه‌ی پالاتینه توسط یک ارتش کاتولیک لیگ تحت فرماندهی اسپینولا کریزناخ
- ۱۴ دسامبر ۱۶۲۰: تصرف منطقه‌ی پالاتینه توسط ارتش اسپانیا تحت فرماندهی اسپینولا اوپنهایم
- ۲۰ دسامبر ۱۶۲۰: ورود یک ارتش مشتق از نیروها کاتولیک لیگ و امپراتوری تحت فرماندهی تیلی به بوهمیا
- ۵ اکتبر ۱۶۲۰: ارتش امپراتوری، پیلسن را رها کرده و به سمت پراگ حمله‌ور می‌شود
- ۵ اکتبر ۱۶۲۰: اشغال باوتزن توسط ساکسون‌ها
- ۵ نوامبر ۱۹۲۰: ارتش امپراتوری از نیروهای سدکننده‌ی بوهمیایی در روکی‌کانی دوری می‌کنند و به سمت پراگ حرکت خود را ادامه می‌دهند
- ۸ نوامبر ۱۶۲۰: نابودی شورشیان بوهمیایی را در خارج از مرزهای پراگ توسط تیلی
- ۱۳ نوامبر ۱۶۲۰: پایان شورش بوهمیا در حین بیعت حکومت‌ها با امپراتور
- ۵ دسامبر ۱۶۲۰: نشست کاتولیک لیگ در وورتسبورگ
- ۱۰ دسامبر ۱۶۲۰: پشیمانی و اطاعت دوباره‌ی موراویایی‌ها از فردیناند دوم
- ۱ ژانویه ۱۶۲۱: محرومیت فردریک الکتور پالاتین توسط فردیناند دوم از مسئولیت‌های حکومتی
- ۷ فوریه ۱۶۲۱: نشست اتحادیه‌ی پروتستان‌ها در هایلبرون
- ۱۲ آوریل ۱۶۲۱: موافقت اتحادیه‌ی پروتستان‌ها رسماً با ترک دفاع از سرزمین‌های وینترکینگ
- ۲۵ اکتبر ۱۶۲۱: ورود Mansfeldt به لُوِر پالاتین جهت برداشتن حصر فرانکنتال توسط اسپانیایی‌ها
- ۶ مه ۱۶۲۲: شکست جرج -از منطقه‌ی بالدن دورلاخ- توسط ارتش امپراتور و کاتولیک در Wimpfen
- ۲۲ ژوئن ۱۶۲۲: شکست مسیحیان هالبراشتات از تیلی و کوردووا
- ۱۶ آوریل ۱۶۲۴: انتصاب کاردینال ریشیلیو به ریاست شورای حکومتی فرانسه
- ۱۵ ژوئیه ۱۶۲۵: تجاوز ارتش امپراتوری تحت فرمان تیلی به قلمروی لُوِر ساکسون
- ۲۵ آوریل ۱۶۲۶: شکست ارتش دانمارکی Mansfeldt در Dessay از والن اشتاین
- ۵ اوت ۱۶۲۶: بیرون راندن دانمارکی‌ها از گوتینگن توسط ارتش کاتولیک لیگ
- ۸ اوت ۱۶۲۶: تعقیب Mansfeldt توسط تسبرست (گماشته‌ی ارتش امپراتوری)
- ۲۷ اوت ۱۶۲۶: شکست دانمارکی‌ها از تیلی در لوتِرامبامبرگ
- ۲۹ نوامبر ۱۶۲۶: مرگ کوندوتیِری پروتستان‌ها – که رهبری جنگ‌های بین حکومت‌های ایتالیایی را به عهده داشته است.
- ۲۸ دسامبر ۱۶۲۶: صلح دوباره‌ی و امپراتور
- ۳۱ مه ۱۶۲۷: ورود ارتش امپراتوری تحت فرمان تیلی شهر لاونبورگ
- ۱۸ سپتامبر ۱۶۲۷: آخرین نیروی زمینی ارتش دانمارک در گروسِن برود
- ۱۰ نوامبر ۱۶۲۷: توافق بوجیسلای چهاردهم – فرمانروای بومِرانیا – با ارتش گاریسون مستقر در اشترالسوند
- ۱۴ دسامبر ۱۶۲۷: خارج کردن کنترل ولفنبوتل توسط والن‌اشتاین از دست دانمارکی‌ها
- ۴ فوریه ۱۶۲۸: اشغال جزیره‌ی دانهولم در بندرگاه شهری توسط والن‌اشتاین در حین انجام مذاکرات با شهر اشترالسوند
- ۵ آوریل ۱۶۲۸: نیروهای والن‌اشتاین درحالی‌که در بندرگاه اشترالسوندِ جزیره‌ی دانهلم گیر افتاده‌اند خود را تسلیم ساکنان اشترالسوند می‌کنند
- ۱۳ مه ۱۶۲۸: آغاز حصر اشترالسوند توسط ارتش والن‌اشتاین
- ۲۳ ژوئن ۱۶۲۸: سوئدی‌ها اشترالسوند را جهت مقابله با حصر قریب‌الوقوع امپراتوری بسیج می‌کنند
- ۲۸ ژوئن ۱۶۲۸: انجام آخرین یورش ارتش امپراتوری که به شکست می‌انجامد
- ۳ اوت ۱۶۲۸: فرود کریستین پنجم – پادشاه دانمارک و نروژ (۱۵۸۸-۱۶۴۸) – در نزدیکی Usedom و تصرف شهر ولگاست
- ۱۲ اوت ۱۶۲۸: ارتش امپراتوری در نزدیکی ولگاست با دانمارکی‌های متجاوز روبه‌رو می‌شود و سرانجام نابودشان می‌کند
- ۲۲ مه ۱۶۲۹: صلح دانمارکی‌ها و امپراتور با امضای معاهده‌ی لوبک
- ۱۴ سپتامبر ۱۶۲۹: صلح سوئدی‌ها و لهستانی‌ها
- ۲۶ ژوئن ۱۶۳۰: ورود ناوگان و ارتش متجاوز سوئد به سواحل آلمان
- ۱۰ ژوئیه ۱۶۲۰: وادار کردن پومرانیایی‌ها به اتحاد توسط ارتش سوئد
- ۱ اوت ۱۶۳۰: شورش شهر ماکدبورگ علیه حکم استرداد و متحدان سوئد
- ۱۳ اوت ۱۶۳۰: خلع والن‌اشتاین از فرماندهی ارتش امپراتوری توسط امپراتور تحت فشار الکتورها
- ۱۳ اکتبر ۱۶۳۰: توافق سفرای فرانسه با معاهده‌ی پایان جنگ سلسله‌ی مانتوآن وجود نگرانی‌هایشان در مورد برگشت حکومت در ایتالیا
- ۲۹ اکتبر ۱۶۳۰: فرستادن گروهی سرباز (گاریسون) به ماندنبرگ توسط گوستاوُس آدُلفوس
- ۱۲ نوامبر ۱۶۳۰: پایان نشست الکتورها در رگنزبورگ
- ۲۴ دسامبر ۱۶۳۰: تصرف گرایفن‌هاگن توسط سوئدی‌ها و گوستاوُس
- ۲۵ دسامبر ۱۶۳۰: بازگشت شاومبرگ و ارتش امپراتوری از گرایفن‌هاگن
- ۱۳ ژانویه ۱۶۳۱: دخول فرانسه و سوئد به معاهده‌ی باروالد
- ۲۰ مه ۱۶۳۱: افتادن کنترل ماگدنبرگ به دستان تیلی و به دنبال، تخریب و تاراج این شهر
- ۳۰ مه ۱۶۳۱: معاهده‌ی سری فرانسه و باواریا
- ۱۹ ژوئن ۱۶۳۱: اتحاد براندنبورگ با سوئد به دنبال تهدیدهای ارتش سوئد
- ۱۹ ژوئن ۱۶۳۱: پایان جنگ سلسله‌ی Mantuan
- ۳۰ اوت ۱۶۳۱: تصمیم ساکسونی (حکومتی در شرق آلمان) برای اتحاد با سوئد بر اثر تهدید تجاوز امپراتوری
- ۱۵ آوریل ۱۶۳۲: شکست ارتش کاتولیک لیگِ تحت فرمان تیلی از سوئدی‌ها در راین
- ۳۰ آوریل ۱۶۳۲: مرگ تیلی در اینگولشتات باواریا بر اثر جراحات وارد آمده در نبرد راین
- ۳۱ اوت ۱۶۳۲: اعزام سوئدی‌ها توسط گوستاو علیه سنگربندی‌های امپراتوری در آلته‌وسته (Alte Veste)
- ۱۸ سپتامبر ۱۶۳۲: بازگشت گوستاو و سوئدی‌ها از شهر نورمبرگ
- ۲۱ سپتامبر ۱۶۳۲: بازگشت والن‌اشتاین و ارتش امپراتوری از نورمبرگ
- ۱۵ نوامبر ۱۶۳۲: کشته شدن گوستاو در حملاتی ممتد علیه والن‌اشتاین
- ۲۳ آوریل ۱۶۳۳: امضای لیگ هایبرون بین شاهزادگان پروتستان و سوئد
- ۱۳ نوامبر ۱۶۳۳: تصرف شهر رِگِنزبرگ توسط ارتش سوئد تحت فرماندهی ساکس‌وایمار
- ۱۸ نوامبر ۱۶۳۳: تعلل والن‌اشتاین و ارتش امپراتوری در دفاع از رگنزبرگ
- ۱۲ ژانویه ۱۶۳۴: درخواست والن‌اشتاین از کلنل‌هایش برای پیمان وفاداری نسبت به خودش به جای امپراتور
- ۲۴ ژانویه ۱۶۳۴: صدور دستوری سری عزل والن‌اشتاین از سپهسالاری امپراتوری توسط امپراتور، فردیناند دوم
- ۱۳ فوریه ۱۶۳۴: فرار ژنرال گالاس از اردوگاه والن‌اشتاین و پناهنده شدن به امپراتوری
- ۱۷ فوریه ۱۶۳۴: پناهندگی ژنرال پیکولومینی به امپراتوری
- ۱۸ فوریه ۱۶۳۴: خلع ژنرال والن‌اشتاین از سپهسالاری به دستور فردیناند دوم
- ۲۵ فوریه ۱۶۳۴: قتل والن‌اشتاین توسط گروه سربازانش در اِگِر
- ۲۳ آوریل ۱۶۳۴: درخواست الکتورِ براندنبورگ از سوئدی‌ها برای تخلیه و تحویل آن سرزمین به خود
- ۲۲ ژوئیه ۱۶۳۴: تصرف رِگِنزبورگ توسط پادشاه مجارستان و آلدرینگِن
- ۲۳ اوت ۱۶۳۴: رسیدن سوئدی‌ها تحت فرمان برنارد (از ساکس‌وایمار و هورن) به نزدیکی نوردلینگن
- ۳ سپتامبر ۱۶۳۴: افزایش نیروی نیروهای امپراتوری با اضافه شدن نیروهای اسپانیایی در نوردلینگن
- ۵ سپتامبر ۱۶۳۴: حملات اولیه‌ی سوئدی‌ها به سنگرهای ارتش امپراتوری
- ۶ سپتامبر ۱۶۳۴: شکست شکننده‌ی سوئدی‌ها توسط ارتش امپراتوری
- ۹ سپتامبر ۱۶۳۴: ارتش سوئد با شکست در نوردلینگن به نیروهای کمکی که تحت فرمان رینگرِیواوتو هستند می‌پیوندد.
- ۱۵ سپتامبر ۱۶۳۴: تصرف گُپینگِن توسط ارتش فاتح امپراتوری
- ۱۶ سپتامبر ۱۶۳۴: تصرف هایبرون توسط ارتش فاتح امپراتوری
- ۱۸ سپتامبر ۱۶۳۴: تصرف روتنبرگ توسط ارتش فاتح اسپانیا
- ۲۰ سپتامبر ۱۶۳۴: تصرف اشتوتگارت توسط ارتش فاتح امپراتوری
- ۳۰ سپتامبر ۱۶۳۴: تصرف آشافنبورگ توسط ارتش فاتح اسپانیا
- ۹ اکتبر ۱۶۳۴: توافق کولمار و دیگر شهرهای آلزاس مبنی بر ساخت پادگان‌های نظامی فرانسه در این شهرها
- ۱۵ اکتبر ۱۶۳۴: تصرف شوآینفورت توسط ارتش اسپانیا
- ۱ نوامبر ۱۶۳۴: رد معاهده پاریس توسط سوئدی‌ها بعد از مذاکرات سه‌جانبه با طرفهای فرانسه و هایبرون‌لیگ
- ۲۴ نوامبر ۱۶۳۴: توافق امپراتور و زاکسن بر شرایط اولیه‌ی صلح
- ۲۴ ژانویه ۱۶۳۵: تصرف فیلیپسبورگ در حین جمع غنائم و نفع از پیروزی خود در نوردلینگن
- ۲ فوریه ۱۶۳۵: تصرف شهر اشپیر توسط ارتش فاتح امپراتوری
- ۲۲ فوریه ۱۶۳۵: رانده شدن ارتش فرانسه به کرانه‌ی چپ راین توسط ارتش امپراتوری
- ۲ آوریل ۱۶۳۵: انتقال محل مذاکرات عهدنامه بین زاکسن و امپراتوری از پیرنا و شروع دوباره در پراگ
- ۱۹ آوریل ۱۶۳۵: ورود فرانسه و سوئد به دور جدیدی از اتحاد؛ در واقع این عهدنامه جایگزینی برای عهدنامه‌ی تائید نشده‌ی پاریس است
- ۲۵ مه ۱۶۳۵: اعلان رسمی جنگ از طرف فرانسه به اسپانیا
- ۳۰ مه ۱۶۳۵: توافق ساکسون‌ها و سفیران امپراتوری بر سر شرایط عهدنامه‌ی پراگ
- ۱۵ ژوئن ۱۶۳۵: تائید عهدنامه‌ی صلح میان زاکسن و امپراتوری
- ۲۷ ژوئیه ۱۶۳۵: پیوستن برناردِ ساکس وایمار به ارتش فرانسه (تحت فرمان لاوالت)
- ۸ اوت ۱۶۳۵: برداشته شدن حصر ماینز توسط برنارد – ساکس وایمار – و ارتش فرانسه
- ۱۶ اکتبر ۱۶۳۵: اعلان جنگ به متحد سابق خود -سوئد- توسط ساکسون‌های تازه هم‌پیمان امپراتوری
- ۱۹ نوامبر ۱۶۳۵: قرار گرفتن ارتش برنارد – ساکس وایمار – به خدمت فرانسوی‌ها
- ۷ دسامبر ۱۶۳۵: دفع حمله‌ی پروب‌ساکسون‌ها توسط سوئد (در گلدبرگ)
- ۱۷ دسامبر ۱۶۳۵: دفع حمله‌ی پروب‌ساکسون‌ها توسط سوئد (در کیریتز)
- ۱۵ فوریه ۱۶۳۶: مرگ طبیعی فردیناد دوم -امپراتور مقدس روم- در وین
- ۲۰ مارس ۱۶۳۶: امضای عهدنامه‌ی ویسمار توسط فرانسه و سوئد جهت تجدید پیمان
- ۶ اکتبر ۱۶۳۶: شکست شکننده‌ی ارتش امپراتوری از سوئد
- ۲۲ دسامبر ۱۶۳۶: انتخاب فردیناند سوم -وارث از قبل معلوم فردیناند دوم- به عنوان پادشاه روم
- ۸ اوت ۱۶۳۸: شکست نیروهای امپراتوری از برنارد -ساکس وایمار- در ویتن‌وایر
- ۱۸ اوت ۱۶۳۸: محاصره‌ی نیروهای امپراتوری توسط برنارد -ساکس وایمار- در برایزاخ
- ۱۷ دسامبر ۱۶۳۸: تسلیم شدن ارتش امپراتوری به برنارد
- ۱۴ آوریل ۱۶۳۹: شکست ارتش امپراتوری توسط سوئد در کمنیتز، زاکسن
- ۱۱ ژوئن ۱۶۳۹: مرگ برنارد -ساکس وایمار- از طاعون
- ۹ اکتبر ۱۶۳۹: به خدمت فرانسه درآمدن ارتش زیردست برناردِ درگذشته
- ۳ فوریه ۱۶۴۰: نشست الکتورها -انتخاب‌کنندگان- در نورنبرگ جهت مباحثه‌ای حول آرام‌سازی امپراتوری
- ۱۳ سپتامبر ۱۶۴۰: شروع دیدار الکتورها در رِگِنزیرگ
- ۲۰ مه ۱۶۴۱: مرگ طبیعی بَنِر، فرماندهی کل قوای سوئد
- ۳۰ ژوئن ۱۶۴۱: امضای صلح هامبورگ میان فرانسه و سوئد جهت تمدید اتحادشان طی کل دوران جنگ
- ۲ نوامبر ۱۶۴۲: شکست ارتش امپراتوری در جنگ دوم برایتن فلد توسط ارتش سوئد
- ۴ دسامبر ۱۶۴۲: مرگ طبیعی کاردینال ریشیلیو
- ۱۴ مه ۱۶۴۳: مرگ لویی سیزدهم و جانشینی پسر کوچکش، لویی چهاردهم
- ۱۹ مه ۱۶۴۳: شکست سخت اسپانیا از ارتش فرانسه در روکروآ
- ۲ سپتامبر ۱۶۴۳: حرکت ارتش سوئد از بوهمیا به سمت دانمارک
- ۱۹ نوامبر ۱۶۴۳: تصرف شهر روتوایل توسط ارتش پیشرو فرانسه
- ۲۴ نوامبر ۱۶۴۳: مرگ ژنرال دو گِبریان به علت جراحات وارده حین تصرف روتوایل
- ۲۴ نوامبر ۱۶۴۳: غافلگیری و سپس نابودی ارتش فرانسه توسط نیروهای باواریا
- ۲ دسامبر ۱۶۴۳: بازپس‌گیری شهر روتوایل از ارتش شکست‌خورده‌ی فرانسه توسط باواریا
- ۲۲ دسامبر ۱۶۴۳: حمله‌ی ارتش سوئد به شبه‌جزیره یولند در دانمارک
- ۱۵ آوریل ۱۶۴۴: حرکت ارتش باواریا به سمت فرانسه با حرکت در امتداد جنگل سیاه
- ۱۱ مه ۱۶۴۴: تصرف شهر اوبرلینگن توسط ارتش کاتولیک لیگ تحت فرمان مِرسی
- ۲۰ ژوئن ۱۶۴۴: برداشتن حصر دژ هوهِنتوایل توسط ژنرال باواریا (مِرسی)
- ۲۶ ژوئن ۱۶۴۴: روبه بو شدن ژنرال مرسی با فرایبورگ – از تصرفات فرانسه
- ۱۱ ژوئیه ۱۶۴۴: امضای عهدنامه‌ی اولیه‌ی هامبورگ توسط امپراتور جهت فراهم آوردن شرایط صلح وستفالیا
- ۲۸ ژوئیه ۱۶۴۴: درآمدن فرایبورگ از چنگال فرانسه توسط ژنرال مرسی
- ۳ اوت ۱۶۴۴: ارسال نیرو توسط کونده علیه سنگرسازی‌های باواریا
- ۵ مه ۱۶۴۵: ارسال دوباره نیرو توسط کونده علیه سنگرسازی‌های باواریا
- ۵ مه ۱۶۴۵: شکست تورِن و ارتش فرانسه توسط باواریا در مِرگِن‌تایم
- ۱۱ ژوئن ۱۶۴۵: اعلام درخواست‌های اولیه‌ی سفرای سوئد و فرانسه در مذاکرات وستفالیا
- ۳ اوت ۱۶۴۵: تقابل نیروهای فرانکو هِسیان و ارتش باواریا در نزدیکی نوردلینگن و سرانجام شکست ارتش باواریا
- ۸ اوت ۱۶۴۵: صلح مجدد ترنسیلوانیا به دستور پادشاهش با هابسبورگ
- ۳۱ اوت ۱۶۴۵: گرفتن مهلت شش‌ماهه آتش‌بس موقت ساکسون‌ها از سوئد
- ۲۵ سپتامبر ۱۶۴۵: رد پیشنهادات سوئد در مورد مذهب توسط سفرای امپراتوری در مذاکرات وستفالیا
- ۲۹ نوامبر ۱۶۴۵: ورود ترائوت ماندورف، سفیر امپراتوری، به مذاکرات صلح وستفالیا
- ۷ ژانویه ۱۶۴۶: ارائه‌ی طرح پرداخت غرامت سرزمین‌های سوئد توسط سفرای سوئد در مذاکرات وستفالیا
- ۱۱ ژانویه ۱۶۴۶: ارائه‌ی طرح پرداخت غرامت سرزمین‌های فرانسه توسط سفرای فرانسوی در مذاکرات وستفالیا
- ۶ مارس ۱۶۴۶: شکست نیروهای امپراتوری توسط تورس تنسون و سوئد
- ۱۴ آوریل ۱۶۴۶: ورود زاکسن و سوئدی‌ها به متارکه‌ی نهایی جهت خنثی کردن آتش دشمنی زاکسن تا پایان جنگ
- ۱۰ اوت ۱۶۴۶: پیوستن نیروهای فرانسه و سوئد
- ۱۴ اوت ۱۶۴۶: حرکت نیروهای متحد فرانسه و سوئد به سمت باواریا با دور زدن جبهه‌ی امپراتوری
- ۳۱ اوت ۱۶۴۶: تسلیم فیلیپسبورگ به فرانسه توسط هابسبورگ در مذاکرات وستفالی
- ۴ سپتامبر ۱۶۴۶: تعقیب فرانسوی‌ها توسط ارتش امپراتوری با هدف محافظت از باواریا
- ۱۵ مارس ۱۶۴۶: صلح باواریا با فرانسه و سوئد
- ۲۵ اوت ۱۶۴۷: در کمین نشستن ورت برای حمله به نیروهای پیشرو سوئد در تریبل
- ۳۰ ژانویه ۱۶۴۸: صلح اسپانیا و سوئد تحت عهدنامه‌ی مونس‌تر و پایان جنگ‌های سی ساله
- ۱۷ مه ۱۶۴۸: شکست ارتش امپراتوری -درحالی‌که ژنرال ملاندر در جنگ کشته شده است- از فرانسه
- ۲۶ ژوئیه ۱۶۴۸: حصر پراگ توسط ارتش سوئد
- ۲۴ اکتبر ۱۶۴۸: اعلان عهدنامه‌های اوزنابروک و مونس‌تر و پایان جنگ
پی‌نوشت:
[۱] Chronology
[۲] منبع:
http://home.wlu.edu/~patchw/His_101/timeline_wars.htm