مقدمه:
جنگ مذهبی بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها در اروپا صرفاً محدود به «جنگ مذهبی سی ساله در اروپا» در سال‌های 1618-1648 میلادی نمی‌شود و پیش از آن هم با توجه به شرایط آن روز اروپا، در سال‌های متمادی جنگ مذهبی بین فرقه‌های مختلف مسیحیت وجود داشته است که سی سال آن جنبه بین‌المللی داشته است که تمام اروپا را درگیر خود کرد. از جمله جنگ‌های مذهبی قبل از «جنگ مذهبی سی ساله» می‌توان به «جنگ مذهبی فرانسه» اشاره کرد که در بین سال‌های 1562 الی 1598 میلادی در کشور فرانسه بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها اتفاق افتاده است؛ که واقعه «کشتار سن بارتلمی» در سال 1572 در همین دوران رخ داده است که به عنوان یکی از زمینه‌های تاریخی اصلی برای شکل‌گیری «جنگ مذهبی سی ساله در اروپا» شناخته می‌شود.
در ادامه گاه‌شناسی[1] «جنگ مذهبی سی ساله در اروپا» به ترتیب تقدم زمانی از سال 1618-1648 ارائه شده است[2]:
- 21 مارس 1618: دستور شاه ماتیاس (پادشاه امپراتوری رم) برای انحلال انجمن پروتستان‌ها
- 18 مه 1618: تجمع پروتستان‌های بوهمی‌اشی در پراگ در سرپیچی از فرمان سلطنتی
- 22 مه 1618: تصمیم پروتستان‌های بوهمیایی پس از جلسه‌ای مخفیانه برای اقدام علیه نائبان سلطنت پادشاه هابسبورگ
- 23 مه 1618: بیرون انداختن مقامات هابسبورگ از پنجره‌های قلعه هاردشین توسط شورشیان پروتستان
- 24 مه 1618: انتشار دفاعیه اعتقادی و توجیه بیرون انداختن مقامات هابسبورگ توسط شورشیان پروتستان
- 25 مه 1618: ایجاد یک کمیته برای حکومت بر بوهمیا توسط شورشیان پروتستان
- 26 مه 1618: نشست حکومت‌های موراویا -مناطقی از چک امروزی- در واکنش به شورشیان بوهمیایی
- 3 ژوئیه 1618: نشست حکومت‌های سیلسیایی -قسمت‌هایی از لهستان و چک امروزی- در وروتسواف در واکنش به شورش بوهمیا
- 20 ژوئیه 1618: دستگیری کاردینال Khlesl -مشاور امپراتور ماتیاس- توسط فردیناند
- 1 اکتبر 1618: ارسال نیروی کمکی نظامی به بوهمیایی‌ها توسط حکومت‌های مناطق سیلسیا
- 21 نوامبر 1618:تسخیر شهر Pilsen توسط ارتش بوهمیا تحت فرماندهی Mansfeldt که همچنان به هابسبورگ وفادار بود
- 25 نوامبر 1618: عبور ارتش بوهمیا تحت فرماندهی Mansfeldt از مرزهای اتریش
- 4 دسامبر 1618: نشست حکومت‌های موراویا جهت بحث پیوستن به شورشیان بوهمیایی
- 20 مارس 1619: مرگ امپراتور ماتیاس به مرگ طبیعی در وین
- 5 ژوئن 1619: تهدید فردیناند دوم توسط اشرافِ طرفدارِ شورشیان در کنار تخت پادشاهی‌اش، پس از محاصره وین
- 10 ژوئن 1619: شکست Mansfeldt و شورشیان بوهمیایی در Zablati توسط هابسبورگ
- 14 ژوئن 1619: برداشتن محاصره وین توسط Thurn و شورشیان بوهمیایی
- 15 ژوئن 1619: برداشتن محاصره Budweis و عقب‌نشینی، در پی اتفاقات Zablati
- 8 ژوئیه 1619: ملاقات طرفهای بوهمیایی در پراگ با حضور نمایندگانی از Lusatia و Silesia و Moravia
- 11 ژوئیه 1619: فردیناند وین را برای شرکت در انتخابات کنگره در فرانکفورت ترک می‌کند
- 28 ژوئیه 1619: تصمیم رأی‌دهندگان برای انتخاب جانشین امپراتور ماتیاس
- 28 ژوئیه 1619: رسیدن فردیناند به انتخابات کنگره در فرانکفورت
- 31 ژوئیه 1619: اتحاد بوهمیایی‌ها و Lusatians و Silesians و Moravians تحت قانون کنفدراسیون
- 19 اوت 1619: خلع فردیناند توسط بوهمیایی‌ها و Lusatians و Silesians و Moravians از سلطنت
- 26 اوت 1619: پیشنهاد تاج پادشاهی بوهمیا به Frederick Elector Palatine
- 28 اوت 1619: انتخاب نام «امپراتوری مقدس روم» توسط فردیناند
- 5 سپتامبر 1616: تسخیر کوشیتسه توسط Bethlen Gabor و نیروی‌های ترنیسلوانیایی‌اش
- 12 سپتامبر 1616: نشست اتحادیه پروتستان در Rothenbrug
- 25 سپتامبر 1616: پذیرش تاج بوهمیا توسط Frederick Elector Palatine
- 2 سپتامبر 1617: حرکت نیروهای امپراتوری به اتریش – جنوب – جهت فیصله دادن تهدید ترنسیلوینیایی‌ها از پشت سر
- 8 اکتبر 1619: معاهده‌ی مونیخ میان دوک ماکسیمیلیان از باواریا و متحد امپراتوری
- 12 اکتبر 1619: ورود ارتش ترنسیلوینیا تحت فرمان Bethlen Gabor وارد Pressburg یا براتیسلاوا
- 24 اکتبر 1619: برخورد ارتش هابسبورگ و بوهیمیا در اولم کرخنِ اتریش
- 25 اکتبر 1619: عبور ارتش هابسبورگ تحت فرماندهی بوکوآ از رود دانوب جهت محاصره‌ی وین
- 4 نوامبر 1619: فردریک پنجم، Elector Palatine، رسماً پادشاه بوهیمیا می‌شود
- 21 نوامبر 1619: ورود ارتش بوهمیا به مجارستان جهت پیوستن به Bethlen
- 5 دسامبر 1619: برداشتن حصر وین توسط بِتلن و ارتش بوهمیا و عقب‌نشینی به سمت پرسبورگ
- 12 ژانویه‌ی 1620: موافقت اسپانیا در فراهم کردن نیروهای بیشتری برای فردیناند دوم
- 15 ژانویه‌ی 1620: انتخاب بتلن گابور به عنوان شاهزاده‌ی مجارستان
- 16 ژانویه 1620:صلح هابسبورگ و بتلن گابور با شرایط مورد نظر بتلن
- 11 مارس 1620: تصمیم کاتولیک لیگ (متحد نظامی قدرت‌های کاتولیک در آلمان) در نشستی در شهر مولهوسن مبنی بر عدم سکولاریزه کردن مقام و منزلت اسقف را در مجلس لُوِر ساکسون
- 30 آوریل 1620: صدور حکمی حکومتی توسط امپراتور مبنی بر ترک اجباری فردریک پنجم
- 3 ژوئیه 1620: ورود ارتش کاتولیک لیگ تحت فرمان تیلی وارد اتریش فوقانی (Upper Austria)
- 4 اوت 1620: تصرف لیگ لینز توسط ارتش امپراتوری
- 5 دسامبر 1620: ورود ارتش اسپانیا به پالاتینه (مناطق کنت‌نشین) تحت فرماندهی اسپینولا با عبور از راین
- 8 دسامبر 1620: تصرف منطقه‌ی پالاتینه توسط یک ارتش کاتولیک لیگ تحت فرماندهی اسپینولا کریزناخ
- 14 دسامبر 1620: تصرف منطقه‌ی پالاتینه توسط ارتش اسپانیا تحت فرماندهی اسپینولا اوپنهایم
- 20 دسامبر 1620: ورود یک ارتش مشتق از نیروها کاتولیک لیگ و امپراتوری تحت فرماندهی تیلی به بوهمیا
- 5 اکتبر 1620: ارتش امپراتوری، پیلسن را رها کرده و به سمت پراگ حمله‌ور می‌شود
- 5 اکتبر 1620: اشغال باوتزن توسط ساکسون‌ها
- 5 نوامبر 1920: ارتش امپراتوری از نیروهای سدکننده‌ی بوهمیایی در روکی‌کانی دوری می‌کنند و به سمت پراگ حرکت خود را ادامه می‌دهند
- 8 نوامبر 1620: نابودی شورشیان بوهمیایی را در خارج از مرزهای پراگ توسط تیلی
- 13 نوامبر 1620: پایان شورش بوهمیا در حین بیعت حکومت‌ها با امپراتور
- 5 دسامبر 1620: نشست کاتولیک لیگ در وورتسبورگ
- 10 دسامبر 1620: پشیمانی و اطاعت دوباره‌ی موراویایی‌ها از فردیناند دوم
- 1 ژانویه 1621: محرومیت فردریک الکتور پالاتین توسط فردیناند دوم از مسئولیت‌های حکومتی
- 7 فوریه 1621: نشست اتحادیه‌ی پروتستان‌ها در هایلبرون
- 12 آوریل 1621: موافقت اتحادیه‌ی پروتستان‌ها رسماً با ترک دفاع از سرزمین‌های وینترکینگ
- 25 اکتبر 1621: ورود Mansfeldt به لُوِر پالاتین جهت برداشتن حصر فرانکنتال توسط اسپانیایی‌ها
- 6 مه 1622: شکست جرج -از منطقه‌ی بالدن دورلاخ- توسط ارتش امپراتور و کاتولیک در Wimpfen
- 22 ژوئن 1622: شکست مسیحیان هالبراشتات از تیلی و کوردووا
- 16 آوریل 1624: انتصاب کاردینال ریشیلیو به ریاست شورای حکومتی فرانسه
- 15 ژوئیه 1625: تجاوز ارتش امپراتوری تحت فرمان تیلی به قلمروی لُوِر ساکسون
- 25 آوریل 1626: شکست ارتش دانمارکی Mansfeldt در Dessay از والن اشتاین
- 5 اوت 1626: بیرون راندن دانمارکی‌ها از گوتینگن توسط ارتش کاتولیک لیگ
- 8 اوت 1626: تعقیب Mansfeldt توسط تسبرست (گماشته‌ی ارتش امپراتوری)
- 27 اوت 1626: شکست دانمارکی‌ها از تیلی در لوتِرامبامبرگ
- 29 نوامبر 1626: مرگ کوندوتیِری پروتستان‌ها – که رهبری جنگ‌های بین حکومت‌های ایتالیایی را به عهده داشته است.
- 28 دسامبر 1626: صلح دوباره‌ی و امپراتور
- 31 مه 1627: ورود ارتش امپراتوری تحت فرمان تیلی شهر لاونبورگ
- 18 سپتامبر 1627: آخرین نیروی زمینی ارتش دانمارک در گروسِن برود
- 10 نوامبر 1627: توافق بوجیسلای چهاردهم – فرمانروای بومِرانیا – با ارتش گاریسون مستقر در اشترالسوند
- 14 دسامبر 1627: خارج کردن کنترل ولفنبوتل توسط والن‌اشتاین از دست دانمارکی‌ها
- 4 فوریه 1628: اشغال جزیره‌ی دانهولم در بندرگاه شهری توسط والن‌اشتاین در حین انجام مذاکرات با شهر اشترالسوند
- 5 آوریل 1628: نیروهای والن‌اشتاین درحالی‌که در بندرگاه اشترالسوندِ جزیره‌ی دانهلم گیر افتاده‌اند خود را تسلیم ساکنان اشترالسوند می‌کنند
- 13 مه 1628: آغاز حصر اشترالسوند توسط ارتش والن‌اشتاین
- 23 ژوئن 1628: سوئدی‌ها اشترالسوند را جهت مقابله با حصر قریب‌الوقوع امپراتوری بسیج می‌کنند
- 28 ژوئن 1628: انجام آخرین یورش ارتش امپراتوری که به شکست می‌انجامد
- 3 اوت 1628: فرود کریستین پنجم – پادشاه دانمارک و نروژ (1588-1648) – در نزدیکی Usedom و تصرف شهر ولگاست
- 12 اوت 1628: ارتش امپراتوری در نزدیکی ولگاست با دانمارکی‌های متجاوز روبه‌رو می‌شود و سرانجام نابودشان می‌کند
- 22 مه 1629: صلح دانمارکی‌ها و امپراتور با امضای معاهده‌ی لوبک
- 14 سپتامبر 1629: صلح سوئدی‌ها و لهستانی‌ها
- 26 ژوئن 1630: ورود ناوگان و ارتش متجاوز سوئد به سواحل آلمان
- 10 ژوئیه 1620: وادار کردن پومرانیایی‌ها به اتحاد توسط ارتش سوئد
- 1 اوت 1630: شورش شهر ماکدبورگ علیه حکم استرداد و متحدان سوئد
- 13 اوت 1630: خلع والن‌اشتاین از فرماندهی ارتش امپراتوری توسط امپراتور تحت فشار الکتورها
- 13 اکتبر 1630: توافق سفرای فرانسه با معاهده‌ی پایان جنگ سلسله‌ی مانتوآن وجود نگرانی‌هایشان در مورد برگشت حکومت در ایتالیا
- 29 اکتبر 1630: فرستادن گروهی سرباز (گاریسون) به ماندنبرگ توسط گوستاوُس آدُلفوس
- 12 نوامبر 1630: پایان نشست الکتورها در رگنزبورگ
- 24 دسامبر 1630: تصرف گرایفن‌هاگن توسط سوئدی‌ها و گوستاوُس
- 25 دسامبر 1630: بازگشت شاومبرگ و ارتش امپراتوری از گرایفن‌هاگن
- 13 ژانویه 1631: دخول فرانسه و سوئد به معاهده‌ی باروالد
- 20 مه 1631: افتادن کنترل ماگدنبرگ به دستان تیلی و به دنبال، تخریب و تاراج این شهر
- 30 مه 1631: معاهده‌ی سری فرانسه و باواریا
- 19 ژوئن 1631: اتحاد براندنبورگ با سوئد به دنبال تهدیدهای ارتش سوئد
- 19 ژوئن 1631: پایان جنگ سلسله‌ی Mantuan
- 30 اوت 1631: تصمیم ساکسونی (حکومتی در شرق آلمان) برای اتحاد با سوئد بر اثر تهدید تجاوز امپراتوری
- 15 آوریل 1632: شکست ارتش کاتولیک لیگِ تحت فرمان تیلی از سوئدی‌ها در راین
- 30 آوریل 1632: مرگ تیلی در اینگولشتات باواریا بر اثر جراحات وارد آمده در نبرد راین
- 31 اوت 1632: اعزام سوئدی‌ها توسط گوستاو علیه سنگربندی‌های امپراتوری در آلته‌وسته (Alte Veste)
- 18 سپتامبر 1632: بازگشت گوستاو و سوئدی‌ها از شهر نورمبرگ
- 21 سپتامبر 1632: بازگشت والن‌اشتاین و ارتش امپراتوری از نورمبرگ
- 15 نوامبر 1632: کشته شدن گوستاو در حملاتی ممتد علیه والن‌اشتاین
- 23 آوریل 1633: امضای لیگ هایبرون بین شاهزادگان پروتستان و سوئد
- 13 نوامبر 1633: تصرف شهر رِگِنزبرگ توسط ارتش سوئد تحت فرماندهی ساکس‌وایمار
- 18 نوامبر 1633: تعلل والن‌اشتاین و ارتش امپراتوری در دفاع از رگنزبرگ
- 12 ژانویه 1634: درخواست والن‌اشتاین از کلنل‌هایش برای پیمان وفاداری نسبت به خودش به جای امپراتور
- 24 ژانویه 1634: صدور دستوری سری عزل والن‌اشتاین از سپهسالاری امپراتوری توسط امپراتور، فردیناند دوم
- 13 فوریه 1634: فرار ژنرال گالاس از اردوگاه والن‌اشتاین و پناهنده شدن به امپراتوری
- 17 فوریه 1634: پناهندگی ژنرال پیکولومینی به امپراتوری
- 18 فوریه 1634: خلع ژنرال والن‌اشتاین از سپهسالاری به دستور فردیناند دوم
- 25 فوریه 1634: قتل والن‌اشتاین توسط گروه سربازانش در اِگِر
- 23 آوریل 1634: درخواست الکتورِ براندنبورگ از سوئدی‌ها برای تخلیه و تحویل آن سرزمین به خود
- 22 ژوئیه 1634: تصرف رِگِنزبورگ توسط پادشاه مجارستان و آلدرینگِن
- 23 اوت 1634: رسیدن سوئدی‌ها تحت فرمان برنارد (از ساکس‌وایمار و هورن) به نزدیکی نوردلینگن
- 3 سپتامبر 1634: افزایش نیروی نیروهای امپراتوری با اضافه شدن نیروهای اسپانیایی در نوردلینگن
- 5 سپتامبر 1634: حملات اولیه‌ی سوئدی‌ها به سنگرهای ارتش امپراتوری
- 6 سپتامبر 1634: شکست شکننده‌ی سوئدی‌ها توسط ارتش امپراتوری
- 9 سپتامبر 1634: ارتش سوئد با شکست در نوردلینگن به نیروهای کمکی که تحت فرمان رینگرِیواوتو هستند می‌پیوندد.
- 15 سپتامبر 1634: تصرف گُپینگِن توسط ارتش فاتح امپراتوری
- 16 سپتامبر 1634: تصرف هایبرون توسط ارتش فاتح امپراتوری
- 18 سپتامبر 1634: تصرف روتنبرگ توسط ارتش فاتح اسپانیا
- 20 سپتامبر 1634: تصرف اشتوتگارت توسط ارتش فاتح امپراتوری
- 30 سپتامبر 1634: تصرف آشافنبورگ توسط ارتش فاتح اسپانیا
- 9 اکتبر 1634: توافق کولمار و دیگر شهرهای آلزاس مبنی بر ساخت پادگان‌های نظامی فرانسه در این شهرها
- 15 اکتبر 1634: تصرف شوآینفورت توسط ارتش اسپانیا
- 1 نوامبر 1634: رد معاهده پاریس توسط سوئدی‌ها بعد از مذاکرات سه‌جانبه با طرفهای فرانسه و هایبرون‌لیگ
- 24 نوامبر 1634: توافق امپراتور و زاکسن بر شرایط اولیه‌ی صلح
- 24 ژانویه 1635: تصرف فیلیپسبورگ در حین جمع غنائم و نفع از پیروزی خود در نوردلینگن
- 2 فوریه 1635: تصرف شهر اشپیر توسط ارتش فاتح امپراتوری
- 22 فوریه 1635: رانده شدن ارتش فرانسه به کرانه‌ی چپ راین توسط ارتش امپراتوری
- 2 آوریل 1635: انتقال محل مذاکرات عهدنامه بین زاکسن و امپراتوری از پیرنا و شروع دوباره در پراگ
- 19 آوریل 1635: ورود فرانسه و سوئد به دور جدیدی از اتحاد؛ در واقع این عهدنامه جایگزینی برای عهدنامه‌ی تائید نشده‌ی پاریس است
- 25 مه 1635: اعلان رسمی جنگ از طرف فرانسه به اسپانیا
- 30 مه 1635: توافق ساکسون‌ها و سفیران امپراتوری بر سر شرایط عهدنامه‌ی پراگ
- 15 ژوئن 1635: تائید عهدنامه‌ی صلح میان زاکسن و امپراتوری
- 27 ژوئیه 1635: پیوستن برناردِ ساکس وایمار به ارتش فرانسه (تحت فرمان لاوالت)
- 8 اوت 1635: برداشته شدن حصر ماینز توسط برنارد – ساکس وایمار – و ارتش فرانسه
- 16 اکتبر 1635: اعلان جنگ به متحد سابق خود -سوئد- توسط ساکسون‌های تازه هم‌پیمان امپراتوری
- 19 نوامبر 1635: قرار گرفتن ارتش برنارد – ساکس وایمار – به خدمت فرانسوی‌ها
- 7 دسامبر 1635: دفع حمله‌ی پروب‌ساکسون‌ها توسط سوئد (در گلدبرگ)
- 17 دسامبر 1635: دفع حمله‌ی پروب‌ساکسون‌ها توسط سوئد (در کیریتز)
- 15 فوریه 1636: مرگ طبیعی فردیناد دوم -امپراتور مقدس روم- در وین
- 20 مارس 1636: امضای عهدنامه‌ی ویسمار توسط فرانسه و سوئد جهت تجدید پیمان
- 6 اکتبر 1636: شکست شکننده‌ی ارتش امپراتوری از سوئد
- 22 دسامبر 1636: انتخاب فردیناند سوم -وارث از قبل معلوم فردیناند دوم- به عنوان پادشاه روم
- 8 اوت 1638: شکست نیروهای امپراتوری از برنارد -ساکس وایمار- در ویتن‌وایر
- 18 اوت 1638: محاصره‌ی نیروهای امپراتوری توسط برنارد -ساکس وایمار- در برایزاخ
- 17 دسامبر 1638: تسلیم شدن ارتش امپراتوری به برنارد
- 14 آوریل 1639: شکست ارتش امپراتوری توسط سوئد در کمنیتز، زاکسن
- 11 ژوئن 1639: مرگ برنارد -ساکس وایمار- از طاعون
- 9 اکتبر 1639: به خدمت فرانسه درآمدن ارتش زیردست برناردِ درگذشته
- 3 فوریه 1640: نشست الکتورها -انتخاب‌کنندگان- در نورنبرگ جهت مباحثه‌ای حول آرام‌سازی امپراتوری
- 13 سپتامبر 1640: شروع دیدار الکتورها در رِگِنزیرگ
- 20 مه 1641: مرگ طبیعی بَنِر، فرماندهی کل قوای سوئد
- 30 ژوئن 1641: امضای صلح هامبورگ میان فرانسه و سوئد جهت تمدید اتحادشان طی کل دوران جنگ
- 2 نوامبر 1642: شکست ارتش امپراتوری در جنگ دوم برایتن فلد توسط ارتش سوئد
- 4 دسامبر 1642: مرگ طبیعی کاردینال ریشیلیو
- 14 مه 1643: مرگ لویی سیزدهم و جانشینی پسر کوچکش، لویی چهاردهم
- 19 مه 1643: شکست سخت اسپانیا از ارتش فرانسه در روکروآ
- 2 سپتامبر 1643: حرکت ارتش سوئد از بوهمیا به سمت دانمارک
- 19 نوامبر 1643: تصرف شهر روتوایل توسط ارتش پیشرو فرانسه
- 24 نوامبر 1643: مرگ ژنرال دو گِبریان به علت جراحات وارده حین تصرف روتوایل
- 24 نوامبر 1643: غافلگیری و سپس نابودی ارتش فرانسه توسط نیروهای باواریا
- 2 دسامبر 1643: بازپس‌گیری شهر روتوایل از ارتش شکست‌خورده‌ی فرانسه توسط باواریا
- 22 دسامبر 1643: حمله‌ی ارتش سوئد به شبه‌جزیره یولند در دانمارک
- 15 آوریل 1644: حرکت ارتش باواریا به سمت فرانسه با حرکت در امتداد جنگل سیاه
- 11 مه 1644: تصرف شهر اوبرلینگن توسط ارتش کاتولیک لیگ تحت فرمان مِرسی
- 20 ژوئن 1644: برداشتن حصر دژ هوهِنتوایل توسط ژنرال باواریا (مِرسی)
- 26 ژوئن 1644: روبه بو شدن ژنرال مرسی با فرایبورگ – از تصرفات فرانسه
- 11 ژوئیه 1644: امضای عهدنامه‌ی اولیه‌ی هامبورگ توسط امپراتور جهت فراهم آوردن شرایط صلح وستفالیا
- 28 ژوئیه 1644: درآمدن فرایبورگ از چنگال فرانسه توسط ژنرال مرسی
- 3 اوت 1644: ارسال نیرو توسط کونده علیه سنگرسازی‌های باواریا
- 5 مه 1645: ارسال دوباره نیرو توسط کونده علیه سنگرسازی‌های باواریا
- 5 مه 1645: شکست تورِن و ارتش فرانسه توسط باواریا در مِرگِن‌تایم
- 11 ژوئن 1645: اعلام درخواست‌های اولیه‌ی سفرای سوئد و فرانسه در مذاکرات وستفالیا
- 3 اوت 1645: تقابل نیروهای فرانکو هِسیان و ارتش باواریا در نزدیکی نوردلینگن و سرانجام شکست ارتش باواریا
- 8 اوت 1645: صلح مجدد ترنسیلوانیا به دستور پادشاهش با هابسبورگ
- 31 اوت 1645: گرفتن مهلت شش‌ماهه آتش‌بس موقت ساکسون‌ها از سوئد
- 25 سپتامبر 1645: رد پیشنهادات سوئد در مورد مذهب توسط سفرای امپراتوری در مذاکرات وستفالیا
- 29 نوامبر 1645: ورود ترائوت ماندورف، سفیر امپراتوری، به مذاکرات صلح وستفالیا
- 7 ژانویه 1646: ارائه‌ی طرح پرداخت غرامت سرزمین‌های سوئد توسط سفرای سوئد در مذاکرات وستفالیا
- 11 ژانویه 1646: ارائه‌ی طرح پرداخت غرامت سرزمین‌های فرانسه توسط سفرای فرانسوی در مذاکرات وستفالیا
- 6 مارس 1646: شکست نیروهای امپراتوری توسط تورس تنسون و سوئد
- 14 آوریل 1646: ورود زاکسن و سوئدی‌ها به متارکه‌ی نهایی جهت خنثی کردن آتش دشمنی زاکسن تا پایان جنگ
- 10 اوت 1646: پیوستن نیروهای فرانسه و سوئد
- 14 اوت 1646: حرکت نیروهای متحد فرانسه و سوئد به سمت باواریا با دور زدن جبهه‌ی امپراتوری
- 31 اوت 1646: تسلیم فیلیپسبورگ به فرانسه توسط هابسبورگ در مذاکرات وستفالی
- 4 سپتامبر 1646: تعقیب فرانسوی‌ها توسط ارتش امپراتوری با هدف محافظت از باواریا
- 15 مارس 1646: صلح باواریا با فرانسه و سوئد
- 25 اوت 1647: در کمین نشستن ورت برای حمله به نیروهای پیشرو سوئد در تریبل
- 30 ژانویه 1648: صلح اسپانیا و سوئد تحت عهدنامه‌ی مونس‌تر و پایان جنگ‌های سی ساله
- 17 مه 1648: شکست ارتش امپراتوری -درحالی‌که ژنرال ملاندر در جنگ کشته شده است- از فرانسه
- 26 ژوئیه 1648: حصر پراگ توسط ارتش سوئد
- 24 اکتبر 1648: اعلان عهدنامه‌های اوزنابروک و مونس‌تر و پایان جنگ
پی‌نوشت:
[1] Chronology
[2] منبع:
http://home.wlu.edu/~patchw/His_101/timeline_wars.htm