نگاه حسی و عقلی به زن

یکی از مسائل ریشه‌ای و مبنایی در مقایسه‌ی نگاه اسلام و غرب به مسائل اجتماعی اصالت نگاه حسی غرب و اصالت نگاه عقلی اسلام است. در حدود ۳۰۰ آیه از آیات قرآن دعوت به عقلانیت و حاکمیت عقل در مناسبات فردی و اجتماعی است. درصورتی‌که در غرب کسانی مثل دیوید هیوم، فروید، بیکن، استوارت میل و … معتقدند که در انسان عقل «برده» و «در خدمت غریزه» است. اهداف انسان‌ها همواره غریزی است. این ابزار است که گاهی عقلانی می‌شود. یعنی نگاه به عقلانیت، عقلانیت ابزاری است. در غرب چندین جریان حس گرا وجود دارند و قدرتمندترین جریان عقل‌گرای مقابل آن‌ها ایده‌آلیسم هگل بود که عملاً در مقابل جریان‌های حس گرا دوامی نیاورد و در غرب امروز حس‌گرایی رایج‌تر است. ^[۱]

این مبنای حسی در نگاه غرب و مبنای عقلی در نگاه اسلام خودش را در سایر مسائل و گزاره‌های اجتماعی نشان می‌دهد که یکی از این مسائل نگاه به زن است. نگاه غرب به زن حسی و نگاه اسلام به زن عقلی است. چشم می‌گوید زن زیباست، اما عقل می‌گوید این زیبایی جایی دارد، اگر در جای خود استفاده نشود مناسبات اجتماعی به‌گونه‌ای رقم می‌خورد که باعث فروپاشی زندگی‌ها و از بین رفتن آرامش زندگی می‌شود. جاذبه‌ای که در حجاب است یک جاذبه‌ی عقلی است و نه حسی. از لحاظ حسی و بصری، حجاب هیچ جذابیتی ندارد. چرا که حجاب به معنای پوشاندن جاذبه‌های حسی زن است. بنابراین جاذبه‌ای که در حجاب است عقلی است. متأسفانه گاهی دیده می‌شود که برای ترویج حجاب سعی می‌شود به آن جاذبه‌ی حسی داده شود و پوشش‌هایی طراحی شود که از لحاظ حسی و بصری جذاب و زیبا باشند. این تلاش محکوم به شکست است. چرا که از خلقت خدا زیباتر نمی‌توان آفرید. این سیاست برای ترویج حجاب بازی در زمین تفکر دشمن است و اتفاقاً باعث ترویج بی‌حجابی است. چرا که از آن جایی که از خلقت خدا زیباتر نمی‌توان آفرید، مخاطب پس از مدتی از پوشش دست برمی‌دارد و به بی‌حجابی روی می‌آورد. البته نگاه عقلی به زن به معنای نادیده انگاشتن ابعاد حسی نیست. بلکه اگر ما نگاه عقلی را حاکم کنیم خودبه‌خود عقل حکم می‌کند که مسائل حسی را در نظر بگیریم و البته در جای خود. اما سرگرم شدن به جنبه‌های حسی، عقل را از کار می‌اندازد.

پرده بردار که هوش از سر عاقل برود ^[۲]

اول کنم اندیشه‌ای تا برگزینم پیشه‌ای           آخر به یک پیمانه مِی اندیشه را باطل کنم

بنابراین در ترویج حجاب و پوشش برای آحاد جامعه می‌بایست جذابیت‌ها و حقایق عقلی‌ای که در آن نهفته است بیان شود و البته ابتدا نگاه عقلی به مسائل فردی و اجتماعی جا انداخته شود. چرا که برای ترویج اندیشه و فرهنگ غرب می‌بایست ابتدا دید حسی به زندگی و مسائل اجتماعی جا انداخته شود و برای ترویج اندیشه و فرهنگ اسلام می‌بایست ابتدا نگاه عقلانی به زندگی و مسائل اجتماعی جا انداخته شود، سپس به بیان و ترویج اندیشه و سبک زندگی پرداخت. نکته‌ی دیگر آن که مسائل حسی سریعاً و در لحظه منتقل می‌شوند. به عنوان مثال نگاه غرب به زن را می‌توان با یک عکس سریعاً منتقل و ترویج کرد اما نگاه اسلام را نمی‌توان صرفاً با یک تصویر منتقل کرد بلکه نیازمند توضیح و تبیین مفصل است و در دراز مدت جا می‌افتد، و این خاصیت مفاهیم عقلی است که این نوع مفاهیم در درازمدت فهم می‌شوند.

ریشه‌ی بسیاری از مشکلات خانوادگی و فرهنگی در دنیای امروز و از جمله در جامعه‌ی فعلی خودمان نگاه حسی به زندگی است. نگاه حسی به این معنا نیست که کسی که دچار آن می‌شود عقل ندارد یا از آن استفاده نمی‌کند، بلکه به این معناست که عقل در او اسیر حواس ۵ گانه می‌شود و عقل فقط تلاش می‌کند برای رسیدن به نیازهای حسی و نیازها و اهداف عقلانی در زندگی فراموش می‌شود. همین نگاه حسی ریشه‌ی بسیاری از مشکلات اعصاب و روان و نبود آرامش روانی و امنیت روانی در زندگی‌هاست. به عنوان مثال اگر ما نیاز شهوانی به جنس مخالف داریم، نیاز به اعتماد به همسر هم داریم. نیاز به اعتماد به همسر یک نیاز عقلی است و نبود آن آرامش روانی انسان را از بین می‌برد. در سبک زندگی رایج فعلی آیا آن مقدار که نیاز شهوانی محاسبه می‌شود، نیاز به اعتماد نیز محاسبه می‌شود و برای رسیدن به آن زمینه‌ها را فراهم می‌کنیم؟ پاسخ واضح است. این مسئله ناشی از نگاه حسی است و این که عقل صرفاً در خدمت نیازهای حسی و غریزی در می‌آید. نکته‌ی دیگر آن که رابطه‌ی مستقیم وجود دارد بین نوع پوشش در جامعه و رایج شدن دید حسی در افراد آن جامعه. هر چه حجاب و پوشش در یک جامعه با کیفیت بهتری رعایت شد، افراد جامعه کمتر سرگرم محسوسات و شهوات در محیط عمومی می‌شوند و عقل آزادتر است و استفاده‌ی از عقل در تصمیم‌گیری‌های زندگی در افراد آن جامعه بیشتر به چشم می‌خورد.

افسردگی زنان آمریکایی

امروز افسردگی یکی از مشکلات رایج جوامع غربی به‌خصوص در زنان است. در تحقیقی که از زنان و دختران دچار افسردگی در آمریکا به‌عمل‌آمده است مشخص‌شده که علت عمده‌ی افسردگی در آن‌ها این است که مردان به آن‌ها نگاه حسی دارند و اگر با آنان رابطه‌ای را آغاز می‌کنند به جنبه‌های انسانی شخصیت او کمتر توجه می‌کنند. [۳] متأسفانه امروز در جامعه فعلی ما نیز به دلیل پیروی از غرب، زنان برای فرار از افسردگی و فشار عصبی به‌طور عمده به مصرف قرص‌های اعصاب و مشروبات الکلی و … می‌پردازند. اگر اسلام پوشش و عفت را برای زن می‌خواهد، یکی از دلایل آن است که زن برای آرامش روانی و لذت از زندگی به قرص اعصاب متوسل نشود.

افسردگی و عدم لذت از زندگی مشکل اصلی دو هنرپیشه و خواننده‌ی معروف زن آمریکایی بود. این دو از لحاظ شهرت، ثروت، محبوبیت و انواع و اقسام لذت‌های مادی در اوج بودند. اما هر دو آن‌ها از عدم آرامش و رضایت روحی و روانی رنج می‌بردند. مرلین مونرو، به بزرگ‌ترین هنرپیشه‌ی قرن بیستم^[۴] و پردرآمدترین زن جهان معروف بود و ویتنی هیوستون، که او را ملکه‌ی موسیقی پاپ می‌نامیدند نامش در کتاب گینس به‌عنوان زنی که بیشترین جوایز را گرفته ثبت‌شده است. مرلین مونرو در ۳۶ سالگی خودکشی کرد و ویتنی هیوستون به خاطر مصرف بیش‌ازاندازه‌ی مشروبات الکلی و قرص‌های افسردگی دچار حمله‌ی قلبی شد و درگذشت.

تجاوزگری، پرطرفدارترین شغل در آمریکا

برای انسان آمریکایی، تجاوزگر بودن (rapist) شغلی پرطرفدارتر از پزشکی، معلمی، پلیس بودن و سایر شغل‌هاست! به‌طوری‌که در نمودار زیر می‌بینید بیشتر از ۵۰ درصد در جامعه‌ی آمریکا به این شغل شریف اشتغال دارند.^[۵]

این در حالی است که از هر ۴ زن در آمریکا، یک زن در طول زندگی خود تجاوز را تجربه می‌کند. دو سوم این تجاوزها توسط فردی آشنا و یک سوم هم توسط فردی غریبه صورت می‌پذیرد. در آمریکا هر ۲ دقیقه یک نفر قربانی تجاوز جنسی می‌شود.^[۶]

 

پایین آمدن احترام اجتماعی زن غربی با بالا رفتن سن او

یکی از پدیده‌هایی که جامعه غربی امروز با آن دست به گریبان است این مسئله است که زن غربی با بالا رفتن سن اش از احترام و شأن اجتماعی پایین‌تری بهره‌مند می‌شود. احترام و جایگاهی که جامعه برای او قائل است عمدتاً به خاطر جذابیت‌های حسی و ظاهری است که آن‌هم در سنین بالا از دست می‌رود.

تلاش برای مقبول واقع‌شدن در حوزه‌ی جنسی

یکی از پررونق‌ترین حوزه‌های امروز، جراحی پلاستیک، لوازم‌آرایشی، مد و … است. علت آن، تلاش زن امروز برای مقبول واقع‌شدنش در حوزه‌ی جنسی است. زنی که جاذبه‌ی جنسی نداشته باشد مقبولیت اجتماعی نیز نخواهد داشت. ازاین‌رو مجبور است ساعت‌ها از وقت خود را صرف این مسائل در خانه،­ در آرایشگاه و در کلینیک‌ها کند.

رکورد تجاوز به عنف متعلق به آمریکاست

بیشترین تجاوز به عنف در جامعه آمریکا اتفاق می‌افتد.^[۷] زن آمریکایی بیش از هر زن دیگر در معرض تعرض و تجاوز قرار دارد. تلاشی که او برای مقبول واقع‌شدن در حوزه‌ی جنسی انجام می‌دهد چون منحصر به محیط زناشویی نبوده و در عرصه‌ی اجتماع به عرضه‌ی خود می‌پردازد او را در معرض تعرض هر مردی قرار می‌دهد. زن آمریکایی که ازیک‌طرف نیاز جنسی و شهوانی دارد و از طرفی هم نیاز به امنیت جسمی و روانی، در محقق کردن توأمان این دو نیاز خود ناکام است. در حدیث می‌فرماید: «زن بهشتی زنی است که در بیرون باحیا و در نزد همسر، بی‌حیا باشد.» این‌گونه است که هم نیاز به آراستگی در زن ارضا می‌شود و هم نیاز امنیت و آرامش او.

نگرانی‌های دوران جوانی دختر غربی

یک دختر در سنین ۱۷ تا ۳۰ سالگی که باید شاداب‌ترین دوره‌ی زندگی‌اش باشد، نگرانی‌هایی از قبیل مد، آرایش و … او را فراگرفته است. از سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی جاذبه‌ها تضعیف می‌شوند و دیگر کارکرد خود را ندارند. اگر منبع درآمدی، شغلی و یا سرپناهی داشته باشد که هیچ وگرنه گزینه‌های سابق به او در اجتماع مقبولیت نخواهد داد.

ترانزیت زنان

در سال ۱۹۹۸ درآمد خالص ترانزیت زنان ۷ میلیارد دلار بود که کشور آلمان به‌تنهایی ۴۰۰ میلیون دلار را به خودش اختصاص داده بود. درآمد تجارت زنان به‌قدری زیاد است که کشورهای غربی در بودجه‌ی سالانه‌شان از تجارت زنان بهره می‌برند. قاچاق اسلحه،­ قاچاق مواد مخدر و قاچاق زنان، پردرآمدترین قاچاق‌ها محسوب می‌شوند. در زمان جنگ سرد قاچاق اسلحه پردرآمدترین قاچاق بود، بعدازآن قاچاق مواد مخدر و سپس قاچاق زنان. امروز قاچاق زنان رتبه‌ی اول را دارد.

تلاش برای شبیه شدن به عروسک باربی

هیکل ۹۸ درصد دختران آمریکایی با هیکل لاغر و باریک باربی همخوانی ندارد. بخش عمده‌ای از دختران آمریکایی به دلیل تلاش برای شبیه شده به باربی دچار سوء هاضمه هستند.

زنان مالیخولیایی

قوه‌ی الهام و شهود از انسان غربی گرفته‌شده است. به‌خصوص از زن غربی. در بسیاری از فیلم‌هایشان وقتی می‌خواهند به مضامین به‌اصطلاح ماورایی و عرفانی در مورد زنان بپردازند، زنان متوهم و مالیخولیایی را به تصویر می‌کشند.

بحران سرمایه اجتماعی

تنوع‌طلبی و عدم تمایل به تشکیل خانواده، عدم تمایل به بچه‌دار شدن برای حفظ تناسب‌اندام، فساد اخلاقی و هزاران دلیل دیگر رشد جمعیت را در جوامع غربی با مشکل جدی روبرو کرده است. مهندسان ژنتیک در غرب در صددند مسئله‌ی بحران سرمایه‌ی اجتماعی‌شان را با شبیه‌سازی انسان در آزمایشگاه حل کنند.

تسلط بر جوامع با تربیت زنان

غرب هر ملتی را بخواهد تسخیر کند از تربیت زنان و دختران آن ملت شروع می‌کند. ژاپنی‌ها رسماً اعتراف کردند که این مسئله را ابتدا متوجه نشده بودند. زمانی که ژاپن به اشغال آمریکا درآمد به مدت ۱۰ الی ۱۵ سال تربیت دختران ژاپنی را آمریکایی‌ها به دست گرفتند. امروز در افغانستان و عراق اشغالی یکی از تلاش‌های عمده آمریکایی‌ها تربیت زنان و دختران آن‌هاست. امام خمینی (ره) می‌فرمود: «زن مربی جامعه است. فساد و صلاح هر جامعه، از فساد و صلاح زنان در آن جامعه نشأت می‌گیرد.»

حیله‌ی یهود و صهیونیسم

یکی از اهداف یهود آن است که باید خانواده را در کل بشر نابود کنیم تا نسل غیر یهود از روی زمین نابود شوند. این‌همه تبلیغات و آثار هنری پرخرج و تربیت هنرمندان برای این اهداف شوم نژادپرستانه و صهیونیستی است که واقعیت پشت‌صحنه‌ی این‌همه صحنه‌آرایی و جذابیت‌تراشی، از هم پاشیدن خانواده و درنهایت انقراض نسل‌های بشری می‌باشد.

این‌ها گوشه‌ای از حقایقی است که اگر نگاه عقلی به زن داشته باشیم ما را به خود متوجه می‌کند؛ یعنی با نگاه عقلی به زن، زن امروز دچار این بحران‌ها و مصیبت‌هاست؛ اما نگاه حسی ما را سرگرم تبلیغات و آثار هنری‌ای می‌کند که سعی در به منجلاب کشیدن زن دارد و این جاذبه‌های حسی ما را اسیر خود خواهد کرد و مانع از دیدن حقیقت ماجرا می‌شود. عمده‌ی رسانه‌های فعلی تلاش می‌کنند مردم را اسیر دید حسی به زندگی کنند. اگر جامعه‌ای دچار دید حسی به زندگی شد مشکلات اعصاب و روان در آن جامعه افزایش پیداکرده و آرامش روانی مردم از بین می‌رود. ارتباط مستقیم وجود دارد بین وضعیت پوشش زنان یک جامعه و شیوع دید حسی و کمرنگ شدن عقلانیت بین افراد آن جامعه؛ یعنی هرچه مسئله‌ی پوشش کمتر مورد توجه افراد یک جامعه باشد، افراد آن جامعه بیشتر دچار دید حسی و اسیر محسوسات خواهند بود و اعمال و تصمیمات غیر عقلانی بیشتر از افراد آن جامعه دیده خواهد شد. یکی از دلایل لزوم حجاب و پوشش برای زنان، اسیر جنبه‌های حسی نشدن و جلوگیری از نگاه حسی به زن می‌باشد که به هر نسبتی این پوشش کامل‌تر باشد، این چنین آسیب‌ها کمتر است.

---

پی‌نوشت:

[۱] آموزش فلسفه، علامه مصباح یزدی، ص ۳۷

[۲] سعدی

[۳] مرکز بهداشت و تغذیه آمریکا – مارتین سلیگمان، رئیس انجمن روانشناسی آمریکا (APA)

[۴] مجله‌ی playboy از وی به عنوان بزرگ‌ترین هنرپیشه‌ی قرن بیستم یاد می‌کند.

[۵],[۶]RAINN – Rape and Incest National Network. Statistics: The Offenders

U.S. Department of Justice. 2005 National Crime Victimization Study. 2005.

U.S. Department of Justice, Bureau of Statistics. 1997 Sex Offenses and Offenders Study. 1997.

Norment, Lynn. “Rape and Recovery: Survivors Speak out.” Ebony. 57 (2002): 152-157, 5.

Huffington Post, NPR, rhrealitycheck.org, rainn.org

[۷] مرکز آمریکایی کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها

مرکز آمار خشونت‌های جنسی آمریکا، بر اساس این آمار، ایالت‌های آلاسکا، اوریگون و نوادا بیشترین فراوانی تجاوز به عنف را دارد.

آسیب‌شناسی روانی، مارتین سلیگمن، جلد ۱، ص ۳۴۸

 

مطلب مرتبط: سینمای دینی (۲) – شیار ۱۴۳ از نگاهی متفاوت