برچسب: سینما

به قول کریستوفر نولان:”بدترین ویروس و انگل،یک ایده است(یه ایده ی غلط) که نمیشه بیرونش کردومدام در ذهن تکثیر میشه”

سیاست چندساله اخیر هالیوود در ساخت فیلم هایی چون آواتار،اینسپشن،جان کارتر،نارنیا،آلیس در سرزمین عجایب و… و سریالهایی چون فرینچ و لاست و… در راستای تحقق بخشیدن به شبهه ای است که می تواند تغییر دهنده ی نوع نگاه مخاطب خود به محیط پیرامونی اش باشد.تبیین چیستی و چگونگی شبهه ای به نام جهانهای موازی(اصالت سوبژکتیویسم).در عصرحاضرریشه های این نوع نگاه را می توان در بین ادیان جهانی چون هندو ها،بودیستها مخصوصا تبتی ها و در مسئله تناسخ به روشنی مشاهده کرد.

باز کردن این نوع از تفکروشیف پیدا کردن جهانهای موازی به جهان های متعدد و در نهایت نفی معاد و معاد گرایی توسط صاحبان این اندیشه ها را می توان اصلی ترین هدف از اشاعه این بینش الحادی بر شمرد.

در نگاه ادیان ابراهیمی این موازات به معنی وجود همزمان عالم های بالا یا عالم ملکوت با جهان ما می باشدوعلاوه براین موازات، ما دارای عالم های متوالی نیز می باشیم که در هیچ کدام از ادیان و فلسفه های موجود در دنیا،نظیر ندارد،یعنی وجود عالم هایی که یکی پس از دیگری پیش  روی آدمی قرار می گیرد.

جهانهای موازی در بینش توحیدی گاه ماهیت مادی دارد، گاه ملکوتی و درراستای سیر انفسی انسان معنا می شوند.

الف)در بینش مادی:

معنای کلمه “عالمین” در قرآن

این کلمه ۶۱ باردرقرآن آمده که در کلام علامه طباطبایی در تفسیر سوره ی حمدودرجلد اول تفسیر المیزان چنین امده است:

{{“و این معناى دوم که کلمه عالم بمعناى صنف صنف انسانها باشد، با مقام آیات که مقام شمردن اسماء حسناى خدا است ، تا مى رسد به (مالک یوم الدین)مناسب تر است ، چون مراد از یوم الدین روز قیامت است ، چون دین بمعناى جزاء است ، و جزاء در روز قیامت مخصوص به انسان و جن است ، پس معلوم مى شود مراد از عالمین هم عوالم انس و جن ، و جماعتهاى آنان است.”

و همین که کلمه نامبرده در هر جاى قرآن آمده ، به این معنا آمده ، خود، مؤ ید احتمال ما است ، که در اینجا هم عالمین به معناى عالم اصناف انسانها است ، مانندآیه : (و اصطفیک على نساء العالمین؛تو را بر همه زنان عالمیان اصطفاء کرد) و آیه:لیکون للعالمین نذیرا؛تا براى عالمیان بیم رسان باشد) و آیه : اتاتون الفاحشه ما سبقکم بها من احد من العالمین؛آیا به سر وقت گناه زشتى مى روید، که قبل از شما احدى از عالمیان چنان کار نکرده است .}}

پس این نگاه عالم انسانها و اجنه را که به صورت موازی در کنار هم اند، در بر دارد که در آثاری چون پسر جهنمی،ارباب حلقه هاو… انیمشن هایی چون شرک،مگامایند،کارخانه هیولاها و… قابل مشاهده است.البته نمایش برتری این موجودات بر انسان و نقش منجی گرایی که در اکثر آثار مذکور برای آنها مطرح است موضوع این نوشتار نیست و شاید وقتی دگر…

ب)ماهیت ملکوتی

درآثار سینمایی چون آواتار،اینسپشن،جان کارتر،نارنیا ،آلیس در سرزمین عجایب و…دیده می شود که  فرد ابتدا بیدار است و سپس به وسیله مواد روانگردان،ابزار آلات خاص برای انتقال،اتفاقات خارق العاده و… به خواب یا عالم موازی می رود(سیر انفسی منفی)و این عوالم را طراحی می کند،همانند آنچه که در سینمایی “اینسپشن “دیده شد که گاه فرد آنچنان در ساخته های ذهنی خود غرق می شود که فرق بین واقعیت و مجاز را تشخیص نمی دهد وبه ناچار برای حل این بحران به “توتم” متوسل می شود.(که برای فهم بهتر “توتم” کتاب “توتم پرستی” اثر دکتر شریعتی را به دوستان پیشنهاد می کنم.)

از دیگر مولفه های مهم جهان موازی،موضوع آواتاریسم است که لازم است قدری برآن تامل کرد.

کلمه “آواتار” یا در اصل”آواتارا” نشات گرفته ازعرفان هندوبه معنای “تجسدبخشیدن خدا” یا”تنزل بخشیدن یک حقیقت در یک موجود” یا به بیان خود هندویستها تجسم ویشنو(یعنی انسان خدا) می باشد.

 فرد(به عنوان حقیقت عینی) در این مسیر و تبیین جهان موازی خود،چنان برای آن ارزش قایل می شود که گویی خود حقیقی او،چیزی جز همان حقیقت ذهنی و مجازی او نیست و کم کم خود حقیقی اش را در لا به لای توهمات ذهنی اش، فراموش شده خواهد یافت.

همان اصلی که در سینمایی آواتار(۲۰۰۹)،جیمز کامرون در تبیین آن تاحدود زیادی توانست این مفهوم را برای مخاطب جا بیندازد.

ودر سینمایی جان کارتر(۲۰۱۲)،این دنیای موازی (جهان ذهنی) چنان جان را متاثر میکند که وقتی از خواب برمیخیزد(ارتباطش با جهان موازی قطع می گردد) وبه دنیای واقعی برمیگردد،این اتفاق چنان برای او سخت و غیر قابل تحمل است که تمام تلاشش و هدفش رابرای بازگشت دوباره به رویاهایش متمرکز می کند و در پایان فیلم وقتی به این خواسته اش می رسد برای اینکه دوباره به عالم واقع برنگردد،با رضایت کامل به یک نوع خود کشی مدرن دست می زند.

باز هم تکرار می کنم،جهان موازی انسان غربی در بستر “تله پورتیشن” ودر سایه فراربه سوی  خواب و رویا محقق می شود،ماهیتش ذهنی است عینی نیست.

این در حالیست که:در نگاه اسلام سیر انفسی انسان تا مرحله بیداری و دیدن عوالم دیگر در همین دنیای موجود،نه تنها ماهیت خیالی نداشته بل واقعیتی بالاتر از فهم عامیانه انسانهابوده و در راستای تطور و تکامل روح انسان لازم و ضروری می نماید.انسان مسلمان دست به ساختن این جهانها نمی زند بل که این عوالم ماهیت عینی و حقیقی داشته و لازمه ی حضور در اتوپیای مهدوی در آخر الزمان داشتن چنین بیداری است و برای دستیابی به این نگاه ،اصالت بخشیدن به مفاهیم قرآنی است،همانند قلب و فواد است نه ذهن و مغز که هنوز هم پس از هزاران سال مفهومی چون ذهن برای انسان ناشناخته و پیچیده است،پس انسان تا زمانیکه به این مرحله نرسیده در خواب است واین شاید بارزترین وجه تمایز نگاه انسان مسلمان با انسان غربی باشد .

هم چنین شما به هیچ وجه نگاه توالی را در بحث عوالم دراین آثار نمی بینید که خود نوعی اعتقاد به ماتریالیست و اصالت وجود را توامان برای مخاطب به ارمغان می آورد و در واقع اصالت مادی به رویا بخشیدن است  وبه راحتی اصل معاد با توجیهات خیالی انسان غربی به دست فراموشی سپرده می شود.

دلیل این انکار(نادیده انگاشتن معاد) از نظر قرآن چیزی نیست جز داشتن قلبهایی مریض،و صاحب این چنین بینشی را مستکبر می نامد.

سوره ی نحل”آیات ۲۲-۲۳″

“اِلهکم اِله واحد فالذین لا یؤ منون بالاخره قلوبهم منکره و هم مستکبرون(۲۲)
لا جرم أ ن الله یعلم ما یسرون و ما یعلنون اِنه لا یحب المستکبرین (۲۳)

اینجاست که برای صاحبان این دو دیدگاه متفاوت ،مفهوم زندگی وسبک زندگی،نوع جامعه و نوع دولتی که طراحی می کنند برای زندگی یا در آن زندگی می کنند ، برسر دو راهی باورهای انان ازهم تمایز پیدا می کند.

در پایان ذکر این نکته ضروری می نمایدکه:تنها دلیل بشر در همه ی اعصار در به وجود آوردن چنین جهانها و دنیاهایی چه در نگاه متفکران شرقی هم چون چانگ تسو و… و چه در نگاه صوفی مسلک هایی چون محی الدین عربی(پایه گذار این نوع نگاه در بین عرفای اسلامی) و… و چه در نگاه فلاسفه غربی چون :جی جی آبرامز،کریستوفر نولان و…اشباع شدن انسان از مادیت و جهان مادی است.

mersad71