دنیس راس از زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان با رؤسای جمهور دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا همکاری کرده است و در دوران ریگان، مشاور رئیس‌جمهور در امور خاورمیانه «منطقه‌ی غرب آسیا» بود. در دوران ریاست‌جمهوری بوش پدر نیز به عنوان مدیر بخش برنامه‌ریزی سیاسی مسئولیت تنظیم سیاست‌های آمریکا را در قبال اتحاد جماهیر شوروی را بر عهده داشت. اوباما نیز وی را به عنوان مشاور ویژه در امور خاورمیانه و به طور خاص ایران برگزید.
وی در آخرین کتاب خود با عنوان «Doomed to succeed; the Us Israel relationship from Truman to Obama» که در سال ۲۰۱۵ برای بررسی و تحلیل روابط آمریکا و اسرائیل به نگارش درآورده است در دو قسمت به طور مشخص به اسم «حسن روحانی» اشاره می‌کند و به نقش او را در این معادله می‌پردازد. در قسمت نخست، وی به موضوع «ایران-کنترا» و روابط بین ایران و آمریکا در سال‌های ۶۴ و ۶۵ شمسی می‌پردازد و تنها دلیل ریگان از بیان و به عهده گرفتن مسئولیت فاجعه‌ی ایران-کنترا را آزادسازی گروگان‌های آمریکایی از حزب‌الله لبنان در قبال مبادله از طریق میانه‌روهای ایرانی بیان می‌کند. در قسمت دوم نیز، وی در ادامه‌ی گفت‌وگوها بین رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر اسرائیل پیرامون مسائل مختلف، به موضوع ایران و انرژی هسته‌ای می‌رسد و از ارتباط میانه‌روهای ایرانی با کانال آمریکایی-اسرائیلی کشف رمز می‌کند.
در صفحه ۱۶۱ از این کتاب آمده است:
«با وجود اینکه تعداد میانه‌رو‌ها در ایران محدود بود، اما خواهان برقراری رابطه با آمریکا بودند و می‌خواستند تئوکراسی ظالمانه‌ای که به وسیله‌ی [امام] خمینی بر کشورشان تحمیل شده بود را پایان دهند. آن‌ها همچنین می‌خواستند جنگ با عراق را متوقف کنند و روزهای تازه‌ای را برای ایران و خلیج فارس رقم بزنند.»
اعتلاف آمریکایی-اسرائیلی با میانه‌روهای ایرانی ارتباط برقرار می‌کنند و جلسه‌ای را در می ۱۹۸۶ (اردیبهشت و خرداد ۱۳۶۵) در تهران ترتیب می‌دهند. در این سفر، آمیرام نیر برای داشتن دستِ برتر اسرائیل در برابر آمریکا به‌طور جداگانه با حسن روحانی ارتباط برقرار می‌کند، و در پاریس جلسه‌ای با او برقرار می‌کند و مذاکراتش را با او ضبط می‌کند. در آن دوران، روحانی یکی از میانه‌روهایی بود که نیر می‌گفت:
«قصد داشت با سمت‌وسو و جهت دیگری راجع به ایران سخن بگوید و جنگ با عراق را از طریق ارتباط با آمریکا حل‌وفصل کند.»
در ادامه آمده است:
«در متن پیاده‌شده‌ی جلسه‌ی نیر و روحانی، روحانی توصیه‌های خود را برای تعامل با آیت‌ا… خمینی می‌گوید:
«اگر شخصیت [امام] خمینی را بررسی کنیم، خواهیم دید که اگر کسی محکم مقابل او بایستد، او صد قدم به عقب برمی‌گردد. و اگر در برابر استحکام او کسی ضعف نشان دهد، او صد قدم به طرف جلو برخواهد داشت.»
همچنین روحانی هشدار داد که اگر ما با خمینی مصمم و محکم برخورد نکنیم در همه جای جهان با مشکل مواجه خواهیم شد.
آیا روحانی سعی داشت که در این جلسات اعتبار خود را به‌عنوان یک معتدل و میانه‌روی واقعی که خواهان مسیر متفاوتی است اثبات کند؟ و اینکه آیا ما می‌توانیم مطمئن باشیم که این نوار پیاده‌شده دقیق است یا نه؟ یا اساساً چنین جلسه‌ای با حضور روحانی برگزار شده است یا خیر؟
فارغ از طرح چنین سؤالاتی، یک نکته بسیار حائز اهمیت است که (اسرائیلی‌ها) در دستگاه حاکمیتی خود متقاعد شده بودند که با میانه‌روهایی که تصمیم به ایجاد مسیر جدیدی در ایران داشتند رابطه برقرار کنند؛ و روحانی به‌عنوان یکی از این شخصیت‌ها تشخیص داده شده بود. اکنون، این روحانی رئیس‌جمهور ایران است. و زمانی‌که من [دنیس راس] با اوباما بر سر رویکردهای حاکمیتی ایران بحث می‌کنیم، به نام «روحانی» برمی‌گردیم و اینکه او و همراهانش امروز چه وضعیتی دارند. از طرف دیگر امروز اسرائیلی‌ها هستند که امروز در «میانه‌رو» بودن آن‌ها در ایران شک دارند.»
در جای دیگری از کتاب در صفحه ۲۷۱، نویسنده به ارزیابی منفاوت اسرائیل و آمریکا از حسن روحانی می‌پردازد و می‌گوید:
«وقتی که اوباما در مارس ۲۰۱۳ از اسرائیل دیدار کرد، نتانیاهو به او گفت:
«من کاملاً متقاعد شدم که برنامه‌ی رئیس‌جمهور اوباما مشخصاً جلوگیری دستیابی ایران به سلاح اتمی است و از این بابت متشکرم.»
اما این اعتماد به نفس راسخ در جلسه‌ای که هشتم نوامبر همان سال بین من[دنیس راس] و نخست‌وزیر برگزار شد، از بین رفت! و این زمانی بود که حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران شد. ما یک کانال ارتباطی از طریق عمان با ایرانی‌ها باز کرده بودیم و این کانال ما را به این که معامله با روحانی امکان‌پذیر است، سوق می‌داد؛ خصوصاً اینکه میل روحانی را نسبت به از بین رفتن تحریم‌ها و پایان انزوای ایران می‌دانستیم.
همانطور که مقامات آمریکایی برای من توضیح دادند، برجام، این باور که «روحانی یک میانه‌رو است و می‌تواند در زمان مناسب معامله‌ای که ما به آن احتیاج داریم، را انجام دهد» در ما تقویت کرد. اما روحانی بدون اینکه برخی تحریم‌ها به صورت محدود برداشته شود نمی‌تواست کاری انجام دهد، چون روحانی باید به رهبر ایران نشان می‌داد که می‌تواند بر رفتار ما تأثیر بگذارد تا بتواند اختیار لازم برای انجام معامله را به دست آورد.»
پی‌نوشت:
[۱] «دنیس راس، مشاور حوزه مسائل خاورمیانه وزارت خارجه دولت اوباما در کتاب جدید خود تأکید دارد آمریکا و اسرائیل متحدانی جدی خواهند شد و روابط منحصر به فرد آمریکا و اسرائیل هیچ گزینه دیگری جز موفقیت پیش رو ندارد. روزنامه یدیعوت آحارونوت روز یکشنبه سوم آبان ۱۳۹۴ (۲۵ اکتبر ۲۰۱۵) در پایگاه اینترنتی خود نوشت دنیس راس معاون سابق وزارت امور خارجه آمریکا در گفت وگو با این روزنامه که موضوع آن کتاب جدید وی در خصوص روابط آمریکا و اسرائیل بود گفته است که بحران در روابط آمریکا و اسرائیل حل خواهد شد. دنیس راس معتقد است در حالی که نتانیاهو و اوباما به همدیگر اعتماد ندارند اما روابط منحصر بفرد آمریکا و اسرائیل محکوم به موفقیت است.»
